صنعت «ارز» می‌خواهد، نوع آن مهم نیست

شرایط سیاسی و اقتصادی ایران سبب شده تا راهکارهای خاص برای فعالیت‌های تجاری و بین‌الملل در نظر گرفته شود.تهدید تحریمی کشور از سوی امریکا، برخی صنایع مهم از جمله خودروسازی را نشانه گرفته است. بنا بر گفته کارشناسان، صنعت خودرو یکی از صنایع استراتژیک ایران و البته جهان است که کمک بسیاری به اقتصاد کشور کرده است. از این رو، مدیران بالادست به دنبال راهکارهایی برای برون‌رفت از این وضعیت هستند. 

چندی‌پیش سیاستمداران و کارشناسان اقتصاد پیشنهاد تغییر ارز مورد استفاده در مراودات را داده بودند تا به این ترتیب، یورو جایگزین دلار در معاملات بین‌المللی و تجاری کشور شود. در این گزارش «گسترش صنعت» فرصت‌ها و تهدیدهای این موضوع را از نگاه فعالان حوزه خودرو پیگیری کرده است. علاوه‌بر این، کشورهای طرف قرارداد در ادامه تصمیم می‌گیرند که همکاری‌های خود را بدون دلار ادامه دهند یا خیر که این موضوع برای ایران اهمیت ویژه‌ای دارد.

چالش تخصیص ارز
سیامک مقتدری، عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازی کشور درباره فرصت‌ها و تهدیدهای جایگزینی ارز از دلار به یورو گفت: مشکل فعلی صنایع نوع ارز نیست بلکه تخصیص ارز است. بر اساس سیاست‌های دولت و بانک مرکزی، شاهد صف‌های طولانی برای دریافت ارز از سوی متقاضیان صنعتی و غیرصنعتی هستیم. تامین‌کننده‌ای که فقط با دلار معامله می‌کند به طور عمده تجارتش وابسته به امریکا بوده و با مشکلات پیش‌آمده معامله‌ای با ایران نخواهد داشت. بنابراین، در کل چنین شرکت‌هایی وارد معامله با ایران نمی‌شوند.
وی افزود: شرکت‌هایی که تجارتی مستقل‌تر دارند، می‌توانند کالاهای مورد نیاز را با ارز دیگر خریدوفروش کنند و نباید مشکلی در این باره وجود داشته باشد. درحال‌حاضر چالش، تامین ارز مورد نیاز است. 
این‌طور به نظر می‌رسد که کمبود ارز مربوط به دلار باشد. این مسئله نیز به سهمیه‌بندی تخصیص ارز منجر شده است. مقتدری در این باره توضیح داد: مسئله تنها مربوط به دلار نبوده و برای گرفتن یورو نیز مشکلاتی وجود دارد. واحد صنعتی ما برای خرید یکی از ماشین‌آلات مورد نیاز خود تقاضای ۸۰ هزار یورو داشت. این تجهیزات در گروه دوم اولویت‌های وارداتی قرار داشت اما برای تخصیص همین مبلغ کم ۴ ماه در صف انتظار بودیم.
وی با تاکید بر این مسئله که مشکل نوع ارز نیست، گفت: نخست لازم است موضوع تخصیص ارز رفع شود زیرا تقاضا بیش از عرضه آن است. ضمن اینکه در صف طولانی برای دریافت ارز سوءاستفاده‌هایی نیز می‌شود که مشکلات را تشدید می‌کند. در نتیجه، فیلترهای کنترلی، کارآمدی لازم را ندارند. تمام این مسائل سبب می‌شود که فرآیند تخصیص ارز کند شود.

نرخ جدید ارزی
مقتدری با اشاره به بسته ارزی جدید گفت: امروز قرار است بانک مرکزی بسته جدید ارزی را ارائه دهد. با توجه به اینکه نرخ بین ۸ هزار تا ۸ هزار و ۵۰۰ تومان خواهد بود شاید از حجم تقاضا کاسته شود و عرضه هم با این نرخ جدید راحت‌تر انجام شود.
این تولیدکننده صنعت خودرو اظهار کرد: امیدواریم این ارز به نرخ سوم نرسد به این معنا که عرضه به اندازه کافی باشد و مانع شکل‌گیری بازار دیگری شود. امروز صنعتگر به دلیل عرضه کم ناگزیر باید ارز مورد نیازش را از بازار آزاد تهیه کند؛ بازار سیاهی که غیرقانونی است اما فعالیت دارد.
مقتدری در پایان گفت: مشکلات داخلی باید رفع شود و سپس در ادامه به مسائل موجود خارجی بپردازیم.

معاملات تجاری فراتر از موضوع ارز
در ادامه «گسترش صنعت» به سراغ محسن رزم‌خواه، عضو انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرویی رفت. وی درباره تبدیل دلار به یورو به عنوان ارز مرجع برای معاملات تجاری خارجی گفت: مبادله دلار برای ایران در شبکه بانکی بین‌المللی به طور تقریبی غیرممکن است. در نتیجه، استفاده از یورو به عنوان ارز جایگزین می‌تواند راهگشای امور تجاری باشد.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی‌بر اینکه آیا کشورهای طرف قرارداد می‌پذیرند با ارز جایگزین معامله تجاری داشته باشند، گفت: مشکلی در این باره وجود ندارد اما فراتر از این موضوع تهدید تحریمی شرکت‌های معامله‌کننده با ایران از سوی امریکا است. اگر به هر شکلی یک شرکت، سهامدار یا تامین‌کننده امریکایی داشته باشد در صورت همکاری با ایران دچار چالش خواهد شد. با این پیش‌فرض که مشکل پرداخت و دریافت‌های بین‌المللی رفع شود مسئله صادرات محصولات از سوی این شرکت‌ها مطرح است. امروز ارتباطات مبادله کالایی دشوار انجام می‌شود. امریکا هیات‌های کارشناسی به شرکت‌های بزرگ و متوسط جهانی فرستاده که در صورت معامله با ایران شامل بسته تحریمی خواهند شد. بنابراین، این شرکت‌ها برای از دست ندادن بازارهای بزرگ خود از معامله با ایران پرهیز می‌کنند. به طور نمونه، شرکت پژو در بازار امریکا فعالیتی ندارد اما چون قطعه‌سازان این شرکت امریکایی هستند یا شریک امریکایی دارند تهدید شده‌اند در صورت همکاری با ایران تامین قطعات‌شان با چالش روبه‌رو خواهد شد. به طور عمده امریکایی‌ها شریک شرکت‌های بزرگ قطعه‌سازی هستند. شرکت پژو نیز برای از دست ندادن بازار اصلی خود در اروپا فعلا همکاری با ایران را به تعلیق درآورده است. از این رو، جایگزینی ارز مرجع از دلار به یورو مشکل صنعتی ایران را رفع نمی‌کند.
وی اظهار کرد: اگر مبنای همکاری شرکت‌های متوسط و کوچک خودرویی باشد این موضوع راهکار خوبی است، به‌ویژه اگر معاملات تجاری با کشورهای اروپایی باشد از یورو بیشتر استقبال می‌شود.
این کارشناس صنعت خودرو ضمن عمیق خواندن مسائل صنعتی‌تجاری کشور گفت: به طور متوسط یک خودرو از ۱۲ هزار قطعه تشکیل شده که اگر یک قطعه موجود نباشد ۱۱ هزار و ۹۹۹ قطعه دیگر هم کارایی نخواهند داشت. تامین قطعات مهم‌ترین موضوع امروز صنعت خودرو است.

پول غالب تجاری
رزم‌خواه در پاسخ به این پرسش که به لحاظ اعتبار جهانی چه تفاوتی دارد که معامله‌های تجاری با دلار باشد یا یورو، گفت: امروز دلار پول قدرتمندی است و بیشتر کشورها ترجیح می‌دهند با دلار معامله داشته باشند، ضمن آنکه برخی کشورها مانند چین ترجیح می‌دهند با یوان خود به تجارت بپردازند.
وی افزود: دلار به لحاظ قدرتی که دارد پول غالب بوده و افت و خیز کمتری دارد. این امر به اعتمادسازی در سطح بین‌الملل منجر شده است.
این فعال حوزه خودرو درباره معامله‌های تجاری دو کشور با واحد پولی خود نیز گفت: این امر شدنی است اما خطرپذیری بالایی دارد. به طور نمونه، ایران می‌تواند با لیر ترکیه با این کشور معامله کند اما ارزش پول مهم است. لیر در حال سقوط است و این امر نمی‌تواند در معامله‌های بین‌المللی مطلوب باشد. بنابراین، با توجه به کشور معامله‌کننده می‌توان از همان واحد پولی استفاده کرد.
رزم‌خواه افزود: برای ضرر کمتر پول هر کشوری را باید در همان کشور هزینه کرد. به همین دلیل درحال‌حاضر دلار ارزشمندترین پول در شبکه مالی بین‌المللی به شمار می‌رود.